جشن سده یکی از کهن‌ترین و پرافتخارترین جشن‌های ایرانی است که ریشه‌های عمیق آن به دوران پیش از اسلام و به ویژه به دوران زرتشتیان بازمی‌گردد. این جشن که هر ساله در دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شود، یکی از نمادهای پیوند انسان با طبیعت و نیروهای مقدس آتش در فرهنگ ایرانی است. سده به معنای «صدم» است و به باور ایرانیان، این جشن در صدمین روز پس از آغاز زمستان، یعنی دقیقاً چهل روز پس از شب یلدا، برگزار می‌شود. جشن سده، نه تنها به عنوان یک رویداد مذهبی، بلکه به عنوان یک آیین فرهنگی و اجتماعی، جایگاهی ویژه در دل ایرانیان دارد.
آتش، عنصر مرکزی در جشن سده است و اهمیت ویژه‌ای در آیین‌های زرتشتی دارد. آتش به عنوان نماد روشنایی، پاکی و انرژی در باورهای زرتشتیان همواره مورد احترام بوده است. در جشن سده، آتش به عنوان نمادی از شکست تاریکی و سردی زمستان و استقبال از گرما و نور بهاری روشن می‌شود. ایرانیان با افروختن آتش‌های بزرگ، به نوعی نمادی از پیروزی نیروهای خیر بر شر، روشنایی بر تاریکی و گرما بر سرما را جشن می‌گیرند. این آتش‌ها که در نقاط مختلف کشور، به ویژه در شهرهای یزد و کرمان، روشن می‌شوند، مردم را به دور هم جمع می‌کند و لحظاتی از همدلی و شادی را به ارمغان می‌آورد.
تاریخچه جشن سده به افسانه‌ها و اساطیر کهن ایرانی بازمی‌گردد. یکی از مشهورترین روایت‌ها درباره منشأ این جشن، به دوران پادشاهی هوشنگ شاه، از شاهان پیشدادی، بازمی‌گردد. بر اساس این روایت، هوشنگ شاه در حین شکار، با دیدن ماری بزرگ، سنگی به سوی آن پرتاب می‌کند. این سنگ به صخره‌ای برخورد کرده و جرقه‌ای ایجاد می‌کند که باعث افروختن آتش می‌شود. این حادثه به عنوان کشف آتش توسط هوشنگ شاه در تاریخ ثبت می‌شود و او به شکرانه این کشف بزرگ، جشنی برپا می‌کند که بعدها به نام «سده» شناخته می‌شود. این افسانه به نوعی نمادین، اهمیت آتش و کشف آن را در زندگی انسان‌ها به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که چگونه ایرانیان به این عنصر حیاتی احترام می‌گذارند.
در آیین‌های جشن سده، مردم با آماده‌سازی هیزم و شاخه‌های خشک، به استقبال شب جشن می‌روند. در هنگام غروب آفتاب، آتش بزرگی افروخته می‌شود و همه افراد، از کوچک تا بزرگ، دور آن جمع می‌شوند. این آتش به عنوان نمادی از گرما و نور، امید و شادی را در دل‌ها زنده می‌کند. در بسیاری از مناطق ایران، این جشن با موسیقی سنتی، رقص‌های محلی و شعرخوانی همراه است. مردم با اجرای این آیین‌ها، نه تنها به گرامی‌داشت یک سنت کهن می‌پردازند، بلکه فرصتی برای تجدید عهد با گذشته و بازآفرینی هویت فرهنگی خود فراهم می‌آورند.
جشن سده همچنین با اعتقادات و باورهای مذهبی ایرانیان پیوند خورده است. در آیین زرتشتی، آتش یکی از چهار عنصر مقدس (آتش، آب، خاک و هوا) است و به عنوان نمادی از اهورامزدا، خدای بزرگ زرتشتیان، مورد ستایش قرار می‌گیرد. این باورها در طول قرون و اعصار به شکل‌های مختلفی در فرهنگ ایرانی تداوم یافته و امروز نیز در قالب جشن سده به عنوان یکی از جلوه‌های بارز این فرهنگ به نمایش گذاشته می‌شود. زرتشتیان با برگزاری این جشن در آتشکده‌ها و محل‌های مقدس خود، به نوعی به یادآوری و تقویت ایمان و باورهای خود می‌پردازند.
با گذر زمان و ورود اسلام به ایران، جشن سده همچنان به عنوان یک سنت فرهنگی حفظ شد، هرچند که از لحاظ مذهبی به حاشیه رانده شد. اما این جشن همچنان در بسیاری از نقاط ایران به ویژه در مناطق زرتشتی‌نشین و در میان علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ ایران، با شور و حرارت برگزار می‌شود. حتی در دوره‌های مختلف تاریخی، این جشن به عنوان نمادی از مقاومت فرهنگی و حفظ هویت ملی در برابر تحولات و تغییرات سیاسی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.
در دنیای امروز، جشن سده همچنان به عنوان یکی از نمادهای مهم فرهنگی ایران شناخته می‌شود. این جشن علاوه بر جنبه‌های مذهبی و فرهنگی، به عنوان یک رویداد اجتماعی نیز اهمیت زیادی دارد. برگزاری این جشن در مناطق مختلف کشور، فرصتی برای گردهمایی مردم و تقویت پیوندهای اجتماعی و خانوادگی فراهم می‌آورد. همچنین، با توجه به توجه روزافزون به حفظ و ترویج میراث فرهنگی، جشن سده به عنوان یکی از نمادهای مهم این میراث در سطح بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
در سال‌های اخیر، جشن سده به عنوان یک جاذبه گردشگری فرهنگی نیز شناخته شده و هر ساله تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی به شهرهایی مانند یزد و کرمان سفر می‌کنند تا از نزدیک شاهد این آیین باشکوه باشند. این جشن علاوه بر تقویت هویت ملی و فرهنگی، به توسعه صنعت گردشگری و اقتصادی مناطق مختلف کشور نیز کمک می‌کند.
همانطور که در سایت شاخ گوزنی شاپ بررسی شد،جشن سده به عنوان یکی از کهن‌ترین و پرمعناترین جشن‌های ایرانی، نشان‌دهنده پیوند عمیق مردم ایران با طبیعت و باورهای کهن‌شان است. این جشن که در دل خود نمادی از روشنایی، گرما و امید را جای داده است، به ما یادآوری می‌کند که چگونه می‌توانیم با حفظ و ترویج سنت‌ها و آیین‌های فرهنگی، به آینده‌ای روشن‌تر و همدل‌تر دست یابیم. سده به ما می‌آموزد که در مواجهه با تاریکی‌ها و سردی‌های زندگی، با افروختن آتش عشق، امید و همبستگی، می‌توانیم راهی به سوی روشنایی و سعادت بیابیم
جشن سده نه تنها به عنوان یک آیین کهن، بلکه به عنوان نمادی از تداوم فرهنگ و هویت ایرانی در برابر تغییرات زمانه شناخته می‌شود. این جشن با تمام نمادها و مراسمات خود، از افروختن آتش تا گردهمایی مردم، یادآور ارزش‌های اصیل ایرانی همچون همبستگی، پیوند با طبیعت، و احترام به نیروهای مقدس است. سده به ما نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با پایبندی به سنت‌ها، آینده‌ای روشن‌تر و هماهنگ‌تر برای نسل‌های آینده رقم زد. در واقع، این جشن نه تنها یک رویداد تاریخی است، بلکه منبع الهامی برای تقویت هویت ملی و فرهنگی در دنیای معاصر محسوب می‌شود..
