وقتی در کوچههای باریک استانبول قدم میزنی و شب به آسمان نگاه میکنی، نور مهیا شده میان منارهها، آهنگ کوچهها و شور مردم تو را به درون داستانی دعوت میکند که ریشه در تاریخ، ایمان و هویت ترکیه دارد. در استانبول، جشنها فقط توقفهای تقویمی نیستند؛ آنها جلوهای زنده از فرهنگ، روح جمعی، همبستگی اجتماعی و احترام به گذشتهاند.
شاید شما در زمان سفر به استانبول با شنیدن صدای اذان، عبور دستهجات مذهبی یا مراسم خاص ملی گیج شوید و ندانید چه رخ میدهد. آیا آن جشن مذهبی است؟ ملی است؟ آیا حسابش با تعطیلات دولتی است یا محلی؟ در این مقاله ۱۰ جشن مهم استانبول را معرفی میکنم — جشنهایی که باید بشناسید اگر میخواهید عمق فرهنگی این شهر را درک کنید.
در بخشهای بعدی، هر جشن ابتدا با عنوان معرفی میشود، سپس جزئیات مهم، ویژگیهای منحصربهفرد، نکات کاربردی برای بازدید و مثالهایی واقعی ارائه خواهد شد.
۱. عید فطر / Şeker Bayramı (شکر بایرامی)
یکی از مهمترین جشنهای مذهبی ترکیه، عید فطر یا Şeker Bayramı است. این جشن در پایان ماه رمضان و پس از یک دوره روزهداری برگزار میشود. در استانبول، خیابانها نورانی میشوند، مردم لباس نو میپوشند، دید و بازدید خانوادگی فراوان است و شیرینیها و خوراکیهای مخصوص به یکدیگر داده میشود.
در روزهای عید فطر، بسیاری از مغازهها تعطیل هستند و مساجد بزرگ مملو از نمازگزاران میشوند. اگر در این بازه زمانی در استانبول حضور دارید، شرکت در نماز عید، تجربه پذیرایی محلی و گشت در بازارهای محلی ارزشمند است. حتماً زمان تعطیلی موزهها و مراکز دیدنی را بررسی کنید تا از محدودیت ساعات کاری آگاه باشید.
۲. عید قربان / Kurban Bayramı (قربان بایرامی)
جشن Kurban Bayramı یا عید قربان یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی در ترکیه است. در این جشن، مسلمانان به قربانی کردن حیوان (معمولاً گوسفند یا بز) میپردازند و گوشت آن را در سه قسمت تقسیم میکنند: برای خانواده، برای دوستان و نزدیکان، و برای نیازمندان.
اوج این جشن در استانبول با برپایی نماز جماعت بزرگ، مراسم خیریه قابل توجه و بازدید از مسجدهای تاریخی همراه است. بسیاری از افراد به مناطق حومه شهر یا روستاها سفر میکنند تا مراسم را در فضایی آرامتر برگزار کنند. توجه داشته باشید که در این دوره، ترافیک شهر شدیدتر میشود و بسیاری از فروشگاهها و مراکز خدماتی تعطیل خواهند بود.
۳. روز ملی حاکمیت و روز کودکان / Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı (۲۳ آوریل)
در ترکیه، ۲۳ آوریل با عنوان Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı جشن گرفته میشود؛ روزی که هم ملیّت و هم کودکان را گرامی میدارد. این روز به مناسبت افتتاح مجلس ملی ترکیه در ۱۹۲۰ انتخاب شده است. در آن روز، رویدادهای فراوانی در مدارس، میدانها و فرهنگسراها برگزار میشود، از جمله مراسم رژه کودکان، اجراهای هنری و سخنرانیهای میهنی.
در استانبول، جشن این روز معمولاً با شرکت گسترده کودکان، نمایشگاهها و اجرای موسیقی در فضاهای عمومی دیده میشود. اگر در آن زمان حضور دارید، شرکت در مراسم محلی یکی از تجربههای فرهنگی اصیل خواهد بود.
۴. روز کار و همبستگی / Emek ve Dayanışma Günü (۱ می)
روز کار و همبستگی یا Emek ve Dayanışma Günü، در ترکیه به عنوان روز تعطیل رسمی شناخته میشود و نمادی از احترام به نیروی کار است. این روز فرصتی است برای برگزاری راهپیماییها، تجمعهای صنفی و سخنرانی درباره حقوق کارگران.
در استانبول، مناطقی مانند تقسیم (Taksim) معمولاً کانون فعالیتهای کارگری هستند. اگر میخواهید شرکت کنید یا شاهد اجرای مراسم اجتماعی باشید، توجه داشته باشید که ترافیک و جمعیت در این روز زیاد است و برخی مسیرها ممکن است بسته شوند.
۵. روز یادبود آتاتورک، جوانان و ورزش / Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı (۱۹ مه)
۱۹ مه در ترکیه به «روز یادبود آتاتورک، جوانان و ورزش» اختصاص دارد. در این روز، یاد کودکی محمد آتاتورک با شکوهی ویژه گرامی داشته میشود و تمرکز جشن بر نسل جوان و فعالیتهای ورزشی است. در استانبول مسابقات ورزشی، رژه جوانان و گردهماییهای عمومی برگزار میگردد.
برای بازدیدکنندگان، شرکت در مسابقات محلی یا حضور در ورزشگاهها و فضاهای عمومی پیشنهاد خوبی است. البته برنامههای منطقهای برگزار میشوند و ممکن است برخی توسط شهرداری یا نهادهای دولتی تنظیم شوند.
۶. روز دموکراسی و وحدت ملی / Demokrasi ve Milli Birlik Günü (۱۵ ژوئیه)
این روز به عنوان نمادی از مقاومت مردم ترکیه در مقابل کودتای شکستخورده در ۲۰۱۶ تعیین شده است. مراسم یادبود رسمی با روشن کردن شمعها، تجمعها، سخنرانیها و یادآوری رویدادهای تاریخی در استانبول برگزار میشود.
در استانبول، محلهایی مانند پل بسفور (Boğaziçi Köprüsü) و میدانها شبانه محل تجمعات مردمی و اجرای موسیقی ملی هستند. اگر در این زمان هستید، توصیه میشود از شرکت در مراسم اصلی و مشاهده نورپردازیهای ویژه بهره ببرید، ولی همچنین به امنیت و محدودیتهای ترافیکی توجه کنید.
۷. روز پیروزی / Zafer Bayramı (۳۰ اوت)
روز Zafer Bayramı یا روز پیروزی یکی از جشنهای ملی ترکیه است که به یاد پیروزی نیروهای ترکیه در جنگ استقلال در سال ۱۹۲۲ برگزار میشود. در استانبول، این روز با رژه نظامی، مراسم پرچمافرازی، سخنرانیهای میهنی و نمایشهای موسیقی همراه است.
خیابانها با پرچم ترکیه تزئین میشوند و ساختمانها نورپردازی میشوند. شبها اغلب کنسرتها و آتشبازیهایی برگزار میشود. بازدیدکنندگان میتوانند در نقاط دیدنی مانند میدان سلطان احمد و کنار تپههای تاریخی حضور یابند تا مراسم ملی را از نزدیک مشاهده کنند.
۸. روز جمهوری ترکیه / Cumhuriyet Bayramı (۲۹ اکتبر)
روز Cumhuriyet Bayramı در ۲۹ اکتبر، روز اعلام جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳ است. این روز یکی از بزرگترین جشنهای ملی است و در استانبول با مراسم باشکوه، رژه، سخنرانیهای دولتی، اجرای آهنگ ملی و آتشبازی گرامی داشته میشود.
مراسم رسمی از صبح آغاز و تا شب ادامه دارد. میدانهای بزرگ مانند تقسیم و محلههای پر تردد شهر مملو از جمعیت هستند. توصیه میشود اگر برای بازدید در این روز حضور دارید، زودتر در محلهای مرکزی مستقر شوید تا دید بهتری داشته باشید و از محدودیتهای مسیرهای تردد آگاه باشید.
۹. جشن خرید استانبول / İstanbul Alışveriş Festivali
جشن İstanbul Alışveriş Festivali یا فستیوال خرید استانبول یکی از جشنهای فرهنگی – تجاری مهم شهری است. این جشن بهطور سالانه برگزار میشود و معمولاً از ۱۸ مارس تا ۲۶ آوریل ادامه دارد. در این بازه زمانی، فروشگاهها تخفیفات ویژه میدهند، مراکز خرید ساعات کاری خود را تمدید میکنند و برنامههای تفریحی و فرهنگی در کنار خرید برگزار میشود.
برای گردشگرانی که علاقهمند به خرید هستند، این جشن فرصت خوبی برای بهرهبردن از تخفیفها، رویدادهای جانبی و بازدید از مراکز تجاری بزرگ استانبول است. این جشن علاوه بر بعد اقتصادی، بخشی از استراتژی شهر برای جذب گردشگر و رونق فرهنگ خرید است.
۱۰. فستیوال موسیقی بینالمللی استانبول / İstanbul International Music Festival
فستیوال Istanbul International Music Festival یکی از رویدادهای فرهنگی برجسته در استانبول است که هرساله در ماههای ژوئن و ژوئیه برگزار میشود. این جشن شامل کنسرتهای موسیقی کلاسیک، اپرا، باله و اجراهای موسیقی سنتی ترکی است.
بخش عمده برنامه در اماکن تاریخی شهر مانند کاخ دولما باغچه، کلیسای سنآنتوان و سالنهای دولتی صورت میگیرد. این جشن فرصت منحصربهفردی برای تجربه موسیقی جهانی در فضایی با پیشینه تاریخی استانبول فراهم میکند. شرکت در این رویدادها نیازمند رزرو بلیت زودهنگام است، بهویژه برای اجراهای محبوب.
آمار و حقایق جالب
- از بین تعطیلات ملی ترکیه، بیشتر آنها در استانبول با مراسم رسمی از ساعت صبح تا شب همراه هستند و برخی فروشگاهها ممکن است نیمهتعطیل باشند
- جشن خرید استانبول (İstanbul Alışveriş Festivali) از مهمترین رویدادهای اقتصادی و فرهنگی شهری است که تخفیفات گسترده و ساعات کاری تمدید شده ارائه میدهد
- هنر نورپردازی “ماهیا” (پیامهای نورانی که بین منارههای مساجد در ماه رمضان نصب میشوند) یکی از سنتهای اصیل ترکیه است. در استانبول هنوز برخی مساجد این هنر را حفظ کردهاند.
- کارناوال باکلاهورانی (Baklahorani) که پیش از دوره جنگ جهانی دوم تعطیل شده بود، بعداً در استانبول باززندهسازی شد و در محلههای قدیمی با نمایش رقص و موسیقی برپا میشود.
رای مطالعه ی مقالات در زمینه آموزش زبان ترکی استانبولی کلیک کنید .
نکات کاربردی برای بازدید در زمان جشنها
- پیش برنامهریزی کنید: در روزهای جشنهای بزرگ مثل عید قربان، عید فطر و روز جمهوری، خدمات عمومی کاهش مییابند و بسیاری از مکانهای دیدنی ممکن است تعطیل باشند.
- حملونقل عمومی را زودتر بررسی کنید: در این روزها وسایل نقلیه عمومی ممکن است پرشده یا مسیرها محدود شوند.
- امنیت و محدودیتهای ترافیکی: در مراکز شهر، خیابانها ممکن است بسته شوند؛ از مسیرهای جایگزین استفاده کنید.
- لباس مناسب و احترام به فرهنگ محلی: در مراسم مذهبی، پوشش متعادل و احترام به آداب مذهبی ضروری است.
- رزرو بلیتها: برای رویدادهای موسیقی یا کنسرتها زودتر اقدام کنید چون ظرفیت محدود است.
- ساعات کاری مراکز: حتی در جشنهای ملی، برخی مراکز تجاری ممکن است باز باشند ولی ساعات کاری کوتاهتر باشد.
جمعبندی
استانبول شهری است که جشن، تاریخ، دین و فرهنگ در هر کوچهاش جلوه دارد. از جشن مذهبی عید فطر و عید قربان تا روزهای ملی چون جمهوری و پیروزی، و جشنهایی فرهنگی مثل فستیوال موسیقی و جشن خرید، هر یک بخشی از هویت شهری را نمایان میسازند.
اگر قصد دارید سفری به استانبول داشته باشید، توصیه میکنم تقویم فرهنگی و مذهبی آن سال را پیش از سفر بررسی کنید و سفرتان را با یکی از این جشنها هماهنگ سازید تا تجربهای عمیقتر از فرهنگ محلی کسب کنید.
